Vikipeedia:GLAM/Stosunki polsko-estońskie/3
| Artykuł 1 | Artykuł 2 | Artykuł 3 | Artykuł 4 | Artykuł 5 | Artykuł 6 | Artykuł 7 | Artykuł 8 | Artykuł 9 | Artykuł 10 |
Stosunki polsko-estońskie w okresie międzywojennym[muuda lähteteksti]
Stosunki estońsko-polskie w okresie międzywojennym Walka ze Związkiem Radzieckim była czymś, co łączyło Estonię i Polskę po I wojnie światowej. Dlatego stała korespondencja między tymi dwoma krajami rozpoczęła się już w czasach tej wojny. Do spraw lokalizacji linii frontu i rozpowszechniania innych ważnych pod względem wojskowym informacji upoważniony był przedstawiciel polskiej kwatery głównej w Estonii, który przekazywał odpowiednie raporty estońskiemu Ministerstwu Wojny. Przepływ informacji był szybki i trwał tylko 2–4 dni. Warto zauważyć, że chociaż oba kraje miały związki z Imperium Rosyjskim, korespondencja między przedstawicielami prowadzona była w języku francuskim. Estończycy zatrudniali w ministerstwie tłumacza, który w kolejnym kroku przekazywał dokumenty w języku estońskim (ERA.496.2.23, 170). Językiem korespondencji między tymi dwoma krajami był głównie francuski.
Najwyższe odznaczenie estońskie Order Krzyża Wolności został w tamtym okresie przyznany wielu obywatelom polskim: w sumie 45 osobom. Utworzono osobną komisję do spraw wydawania decyzji o odznaczeniu Krzyżem Wolności, a zarówno Minister Spraw Zagranicznych, jak i Minister Wojny mogli składać wnioski o uhonorowanie konkretnych osób (ERA.957.7.100). Informacje o obywatelach polskich, którzy w jakiś sposób wspierali Republikę Estońską w swoim kraju, pozyskiwano głównie za pośrednictwem Ambasady. Obserwowano także uważnie Polaków w Estonii, którzy często byli wysyłani służbowo lub działali na miejscu, prowadząc działania biznesowe. Często zgłaszano również osiągnięcia lub niepowodzenia grup i osób związanych z Polską, które następnie brano pod uwagę przy przyznawaniu odznaczeń (ERA.957.7.178, 4). Początkowo medale i odznaczenia były wręczane głównie za zasługi związane z wojną lub wojskowością, ale z biegiem czasu coraz więcej przyznawano politykom i uczonym (ERA.957.7.178, 7–9). Istotny był także każdy drobiazg. Na przykład podjęto próbę utrzymania równowagi nagród między krajami, aby inni partnerzy (Finlandia, Łotwa) nie mieli poczucia, że Estonia nagle zaprzyjaźniła się z Polską, osłabiając relacje z nimi. Zostało to sformułowane w dokumentach słowami: „W opinii Ministerstwa Spraw Zagranicznych polski personel wojskowy powinien otrzymywać odznaczenia honorowe, nie w większym stopniu niż [odznaczenia te przyznawane są] łotewskiemu i fińskiemu personelowi wojskowemu” (ERA.957.7. 178, 19). Jako ostatnia obserwacja związana z dekoracjami, wzajemne interesy Estonii i Polski również wyróżniają się dobrze, w zależności od okresu. Od lat 30. XX wieku wysokie odznaczenia były przyznawane głównie osobom związanym z działalnością gospodarczą, ponieważ stało się to również najważniejszym aspektem współpracy Estonii i Polski. W latach 30. XX wieku niezdolność Ligi Narodów do rozwiązania poważnych konfliktów stała się oczywista dla wielu małych krajów. Można się było spodziewać, że Polska i Estonia rozpoczną bardziej intensywną współpracę dwustronną. Jednak na podstawie ustaleń w archiwach wydaje się, że współpraca w zakresie bezpieczeństwa w stosunkach polsko-estońskich nie wzrosła znacząco w tym okresie. Estońskie Ministerstwo Wojny i Sztab Sił Obronnych nadal wykazywało zainteresowanie stanem i rozwojem polskiej wojskowości. Stąd oficerowie estońscy, stacjonujący w Polsce, regularnie wysyłali do estońskiego Ministerstwa Obrony listy opisujące polską wojskową myśl szkoleniową. Kurs został zrelacjonowany w raportach oraz innych dokumentach (broszurach). Opisano treningi młodych żołnierzy, pracę straży granicznej i wiele innych działań. Ponieważ żołnierze, którzy przesłali informacje, byli również świadomi warunków i okoliczności w Estonii, treść tych listów jest precyzyjna. Jeden z zapisów określał to w następujący sposób: „Przepisy, regulacje, działania, które mogą być przydatne dla naszej (estońskiej) sytuacji” (ERA. 496.3.318, 3–5).
Organizowano również wspólne wydarzenia: nie tylko estońsko-polskie, ale także z kilkoma innymi krajami, na przykład Łotwą lub Finlandią. Udział w wydarzeniach był często tematem dyskusji w estońskim Sztabie Generalnym, ponieważ rozważano różne aspekty. Nie tylko to, że problemy w międzywojniu między Polską a Litwą stawiały kraje bałtyckie w niezręcznej sytuacji z pytaniem: „Z kim i w jakim stopniu?” ale czasami sami Estończycy nie uczestniczyli w wydarzeniach z powodu zwyczajnej konkurencji. Na przykład delegacja estońska została wykluczona z Międzynarodowego Konkursu Jeździeckiego w 1928 r. z obawy przed zawstydzeniem państwa estońskiego, ponieważ konkurencja była silna, a sami Polacy byli wybitnymi jeźdźcami (ERA.496.4.318, 5).
Bibliografia[muuda lähteteksti]
- Fred Puss, Agur Benno, Ivo manfred Rebane ja Kalev Uustalu (koostajad) – Eesti tänab : 1919–2001 – Eesti Vabariigi Riigikantselei 2001.
- Estońskie Archiwa Narodowe, ERA.957.7.178.
- Estońskie Archiwa Narodowe, ERA.496.2.23.
- Estońskie Archiwa Narodowe, ERA.957.7.100.
- Estońskie Archiwa Narodowe, ERA.496.4.318.