Stosunki dyplomatyczne w przededniu II wojny światowej[muuda lähteteksti]
Na wiosnę 1939 roku żądania III Rzeszy wobec Polski zintensyfikowały się, zaś relacje między tymi państwami znalazły się w krytycznym położeniu. Ambasada Estonii w Polsce wysyłała do estońskiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych tajne dokumenty, głównie o charakterze opisowym. O ile jeszcze 30 marca pracownicy ambasady napisali o zmniejszeniu politycznego napięcia i uznali inwazję Niemiec za prawie niemożliwą, wkrótce sytuacja staje się alarmująca. Pozyskiwanie wiarygodnych informacji stało się dla ambasadora estońskiego mocno problematyczne. Wiadomości przesyłane do estońskiego MSZ odzwierciedlały niejasność sytuacji, blokadę informacyjną i plotki. Wiele informacji pozyskanych od stron trzecich było wątpliwej jakości, zaś konfidencjonalność polskich kolegów często była wskazywana jako problem przez estońskich dyplomatów. Mała wylewność strony polskiej była spowodowana tym, że Łotwa i Estonia – państwa uważane przez Polskę za ważnych partnerów – rozpoczęły wieloaspektową współpracę z Niemcami. Tak na przykład Tomasz Arciszewski, wówczas asystent polskiego Ministra Spraw Zagranicznych, powiedział: „Łotysze przechodzą od jednego ekstremum, do drugiego. Najpierw współpracują ze Związkiem Radzieckim, a teraz z Niemcami. W tej chwili pływają kompletnie w niemieckiej wodzie” (ERA.957.14.698, 20). Polski rząd był podobnie zaniepokojony zachowaniem Estonii. Uważano, że relacje tego państwa z III Rzeszą i ZSRR poszły dużo dalej, niż wynikałoby to z polityki neutralności państw bałtyckich. Napięcie trwało do wybuchu wojny 1 września 1939 roku. Polacy wierzyli w pełne wsparcie Estonii i Łotwy: liczyli, że w przypadku krytycznej sytuacji w stosunkach polsko-niemieckich dwa państwa bałtyckie także przedsięwezmą kroki przeciwko III Rzeszy. Przeciwnie do tych oczekiwań Łotwa i Estonia zwiększyły swoją współpracę z Niemcami (ERA.957.14.698, 55).Hełmy polskiej kawalerii zdobyte przez Niemców
Początkowo estońskim dyplomatom wydawało się, że eskalacja wydarzeń zostanie zatrzymana w wyniku negocjacji polsko-brytyjskich. Niestety negocjacje rozpoczęte 6 kwietnia trwały bardzo długo, kończąc się sojuszem militarnym 25 sierpnia. W pewnym momencie pojawiła się nadzieja, że swoje mediacje pomiędzy dwoma państwami zaoferuje Japonia. Często ocenia się, że estońscy dyplomaci byli w tej sytuacji naiwni, jeżeli chodzi o sytuację w Polsce. Opisywali oni jedynie obiecujące spotkania, pozytywne negocjacje i warianty, ignorowali zaś narastające niebezpieczeństwo wybuchu wojny.
W tym czasie zagrożenie bezpieczeństwa pojawiło się również w Estonii, ze strony wschodniego sąsiada. W Polsce panowała napięta atmosfera, prawie cała korespondencja estońskiej ambasady z ministerstwem w kraju była oznaczona jako tajna, zaś wykorzystanie telegrafu, który wówczas stał się popularny, podlegało ścisłym regułom. Estoński rząd wysyłał dyplomatom kody szyfrowe, które miały być zapamiętywane i następnie palone.
Po wybuchu wojny większość pracowników estońskiej ambasady ewakuowała się do ojczyzny. Sekretne archiwum „Schmidt” zostało zniszczone w warszawskiej ambasadzie Estonii, a jej pracownicy pozostający w Polsce wysyłali regularne raporty na temat wojennej sytuacji (ERA.957.14.698, 60).
.jpg)
