Kasutaja:Carloskl/liivakast

Eesti tudengid Poolas Korp! Wäinla näitel

Pärast vabadussõja lõppu vajas noor Eesti riik hädasti tipptasemel insenere, arhitekte ja paljusid teisi tehnikateadmistega spetsialiste, et ehitada üles oma riik ning taastada sealjuures ka sõjas kannatada saanud maanteed, sillad ja tööstus. Kuigi 1918. aastal alustas Eestis tööd küll Tallinna Tehnikum, oli see siiski alguses siiski selgelt väljakujunemata ja paljudel sealsetel õppejõududel puudus õpetamiskogemus, mistõttu vaatasid paljud tehnikahuvilised eestlased välisülikoolide poole. Üheks populaarsemaks taoliseks sihtkohaks sai oma läheduse, tunnustatud õppejõudude ja soodsa majandusliku olukorra tõttu Gdański vabalinnas asuv ja tänaseni tegutsev Gdański Tehnikaülikool, kus juba 1921. aastal õppis üle 30 eestlase.

Wäinla Gdańskis koos poolakatega

1924. aastal asutasid Gdańskis õppinud eestlased üliõpilasselts Wäinla, mille eesmärk oli koondada Gdańskis õppivaid eestlasi, et siduda välismaal õppivaid eesti üliõpilasi rahvuslikus vaimus ning samas arendada ka noorte kõlbelist käitumist, sest iga eestlane oli välismaal justkui oma riigi saadik. Mõne aasta pärast sai aga seltsist korporatsioon ja selle tegevus laienes ka teistesse Kesk-Euroopa suurlinnadesse, kuna Wäinla pakutavad väärtused olid sobivad ka teistes välisülikoolides õppivatele eestlastele. Gdański kõrval olid aktiivsemateks Brnos, Varssavis ja Viinis õppinud eestlased, kes igasse eelmainitud linna ka Wäinla koondised rajasid, samas leidus maailmasõdade vahelisel perioodil korporatsiooni liikmeid veel ka paljudes teistes Euroopa ülikoolides.

1929. aasta Vabariigi aastapäeva pidustustest osavõtjad aukonsul Witold Kukowski mõisas

Olgu põhjuseks Landeswehri sõja kaotamine, Eesti Vabariigi maareform, kus paljude baltisakslaste mõisad ja maad riigistati, või lihtsalt esimese maailmasõja poliitilised järellained, kuid sakslaste suhtumine eestlastesse jäi tollel ajal küllaltki jahedaks. Ometi õppis lisaks sakslastele Gdańskis ka märgatav arv poolakaid, moodustades juba siis umbes viiendiku kogu õpilaskonnast, kelle suhtumine eestlastesse oli sedavõrd soojem. Juba 1926. aastal loodi kartell-leping (lihtsalt öeldes sõprusleping) poola korporatsiooni Z.A.G. Wisłaga, kelle ridadesse kuulus näiteks ka lühikest aega Poola peaministri ametit kandnud Leopold Skulski. Tihe läbikäimine toimus ka teiste Gdański üliõpilasorganisatsioonide korp! Helania ja korp! Roseviaga. Eesti Vabariigi aastapäevi tähistati koos poola sõpradega ühiselt aukonsul Witold Kukowski mõisas Orłowos Sopoti lähedal, kuhu olid lisaks eesti ja poola üliõpilaskonnale oodatud ka kohapealsed diplomaadid. Ühiseid üritusi toimus muidugi aasta jooksul rohkem kui korra, sealhulgas tähistati aastapäevi, korraldati balle ning veedeti lihtsalt koos vaba aega, mis tagas paljude eestlaste ja poolakate vahelise sõpruse edasikestmise ka pärast ülikooliõpinguid.

1935. aastal Vabariigi aastapäeva tähistamine koos eesti ja poola sõpradega Varssavi koondises

Kui Gdańskis õppisid tudengid saksa keeles, siis Varssavis toimus õppetöö eranditult poola keeles, mis oli paljudele eestlastele erinevalt saksa keelest esialgu küllaltki arusaamatu. Nii pidid sealsed eesti tudengid lisaks erialastele teadmistele õppima kiiresti selgeks ka poola keele. Poola keele õppimist toetas aga suuresti kohalik seltskondlik tegevus. Tudengid elasid koos üliõpilaselamutes, kus korraldati mõistagi pidusid. Pidudel tutvusid eestlased lähemalt poola akadeemilise perega ning kiirelt sai selgeks, kui olulisel kohal oli tantsuoskus poola akadeemilises ringkonnas. Ka Varssavis tähistati suurelt Eesti Vabariigi aastapäeva, nimelt korraldati saatkonnas pidulik vastuvõtt. Lisaks Z.A.G. Wisła sõpradele, said Varssavis õppinud korp! Wäinla liikmed hästi läbi ka korp! Aquilonia liikmetega. Koos poolakatega peeti Varssavis näiteks referaadi- ja õlleõhtuid, külastati erinevaid losse, parke, muuseume ja kirikuid ning muidugi praktiseeriti ka oma poola keele oskuseid. 1939. aasta sügisel katkesid aga eestlaste õpingud Poolas, sest algas teine maailmasõda.

Kasutatud allikad

Eesti Korporatsioonide Liit 50. Toronto, 1966.

Välis Eesti Korp! Wäinla 1924-1979. Toronto, 1980.

Estonian students in Poland on the example of Korp! Wäinla

After the end of Estonian War of Independence, the young Estonian state desperately needed top-class engineers, architects, and many other specialists with technical knowledge to construct their country and at the same time restore the roads, bridges, and industry that had suffered in the war. Although Tallinn Technical College started operating in Estonia in 1918, it was clearly underdeveloped at the beginning and many of the lectors did not have teaching experience, which is why many Estonians interested in technology were looking towards foreign universities. One of the most popular among such destinations due to its proximity, recognized lectors and favorable economic situation was the Gdańsk University of Technology, located in the free city of Gdańsk, where already in 1921 more than 30 Estonians studied.

In 1924, Estonians who studied in Gdansk founded the student association Wäinla. The original aim of the association was to unite Estonians studying in Gdansk in order to maintain their national spirit and at the same time develop the moral behavior of these young Estonians, since every Estonian studying abroad was like an ambassador for their newly independent country. After a few years, however, the company became a corporation and its activities expanded to other major cities in Central Europe, as the values offered by Wäinla were also convenient for Estonians studying at other foreign universities. In addition to Gdańsk, the liveliest Estonians were the ones who studied in Brno, Warsaw, and Vienna. In addition they founded Wäinla convents in each of the cities mentioned earlier, while in the interwar period the corporation also had members in many other European universities.

Whether the reason behind it was Baltic Germans being defeated by Estonians in the Landeswehr war, Estonian land reform, where the manors and lands of many Baltic Germans were nationalized, or simply the political aftermath of the First World War, but the attitude towards Estonians remained quite indifferent among the German students at this time. However, in addition to the Germans, a considerable amount of Poles also studied in Gdansk, adding up to about a fifth of the students in total, whose attitude towards Estonians was much warmer. As early as 1926, a cartel agreement (basically a friendship agreement) was established between the Polish corporation Z.A.G. Wisla, whose ranks included, for example, Leopold Skulski, who had been the Prime Minister of Poland for a short time. Wäinla’s close contact with other Gdańsk student organizations such as corporations Helania and Rosevia is also worth mentioning. Estonian and Polish students celebrated the independence day of Estonia together at the honorary consul Vitold Kukovsky’s manor in Orlowo near Sopot, where, in addition to the Estonian and Polish students, local diplomats were also welcome. Of course, common events took place more than once a year, including anniversaries, parties, and simply spending free time together, which ensured that the friendship between many Estonians and Poles lasted even after university studies.

While in Gdansk students studied in German, in Warsaw the teaching was exclusively done in Polish, which unlike German, was initially quite incomprehensible to many Estonians. So, in addition to learning expert knowledge, Estonian students there also had to quickly learn Polish. However, local social activities supported learning Polish a lot. The students lived together in dormitories, where, of course, parties were organized. At the parties, Estonians got to know the Polish academic family and it quickly became clear how important dance skills were in the Polish academic community. The anniversary of the Republic of Estonia was also celebrated in Warsaw, namely a festive reception was organized at the embassy. In addition to Z.A.G. Wisla's friends Wäinla’s members also got along really well with members of Aquilonia. For example Estonians and Poles held many events, like beer and essay evenings, together in Warsaw, but also various castles, parks, museums, and churches were visited, and of course Estonians could practise their Polish language skills. In the autumn of 1939, however, Estonians' studies in Poland were interrupted by the beginning of World War II.

References

Eesti Korporatsioonide Liit 50. Toronto, 1966.

Välis Eesti Korp! Wäinla 1924-1979. Toronto, 1980.

Estońscy studenci w Polsce na przykładzie Korporacji Wäinla

Po zakończeniu estońskiej wojny o niepodległość młode państwo estońskie desperacko potrzebowało najwyższej klasy inżynierów, architektów i wielu innych specjalistów posiadających wiedzę techniczną, aby odbudować kraj, a jednocześnie przywrócić drogi, mosty i przemysł, które ucierpiały w czasie wojny. Chociaż Politechnika Tallińska rozpoczęła działalność w Estonii w 1918 roku, była wyraźnie słabo rozwinięta na początku, a wielu wykładowców nie miało doświadczenia w nauczaniu. Dlatego też wielu Estończyków zainteresowanych naukami technicznymi szukało zagranicznych uczelni. Jedną z najbardziej popularnych placówek ze względu na bliskość, uznanych wykładowców i korzystną sytuację ekonomiczną była Politechnika Gdańska, znajdująca się w Wolnym Mieście Gdańsk: w 1921 r. studiowało tam już ponad 30 Estończyków.

W 1924 r. Estończycy, którzy studiowali w Gdańsku, założyli korporację studencką Wäinla, której celem było zjednoczenie studentów w celu podtrzymania ich ducha narodowego i podniesienia morale, ponieważ każdy Estończyk studiujący za granicą był traktowany jako ambasador swojego kraju. Po kilku latach działalność organizacji rozszerzyła się na inne duże miasta w Europie Środkowej, ponieważ wartości głoszone przez Wäinla były przyjmowane także przez Estończyków studiujących na innych zagranicznych uniwersytetach. Oprócz Gdańska najbardziej aktywni Estończycy studiowali w Brnie, Warszawie i Wiedniu. Ponadto założyli filie Wäinla we wszystkich wymienionych wyżej miastach, a w okresie międzywojennym stowarzyszenie miało także swoich przedstawicieli na wielu innych uniwersytetach europejskich.

Niezależnie od tego, czy przyczyną tego była porażka Niemców bałtyckich pokonanych przez Estończyków w wojnie z Landeswehrą, estońska reforma rolna, w której upaństwowiono dwory i ziemie wielu bałtyckich Niemców, czy po prostu polityczne następstwa I wojny światowej, ale stosunek do Estończyków pozostał neutralny wśród niemieckich studentów w tym czasie. Jednak oprócz Niemców znaczna część Polaków studiowała również w Gdańsku, co stanowiło w sumie około jednej piątej studentów. Ich stosunek do Estończyków był znacznie cieplejszy. Już w 1926 r. została zawarta umowa kartelowa (w zasadzie umowa braterstwa) z Polską Korporacją Akademicką Związek Akademików Gdańskich Wisła, w której szeregach był m.in. Leopold Skulski (premier Polski). Warto również wspomnieć o bliskim kontakcie Wäinli z innymi gdańskimi organizacjami studenckimi, takimi jak korporacje Helania i Rosevia. Estońscy i polscy studenci wspólnie świętowali Dzień Niepodległości Estonii w dworku honorowego konsula Witolda Kukowskiego w Orłowie pod Sopotem, gdzie mile widziani byli także miejscowi dyplomaci. Oczywiście wspólne wydarzenia odbywały się częściej niż raz w roku, bo na budowanie relacji składały się również rocznice, przyjęcia i wspólne spędzanie wolnego czasu. Dzięki tym spotkaniom przyjaźń między Estończykami a Polakami trwała nawet po zakończeniu studiów uniwersyteckich.

Podczas gdy w Gdańsku studenci studiowali w języku niemieckim, w Warszawie nauczanie było prowadzone wyłącznie w języku polskim, który był początkowo niezrozumiały dla wielu Estończyków. Oprócz wiedzy merytorycznej, studenci estońscy musieli zatem także szybko nauczyć się języka polskiego. Codzienne funkcjonowanie bardzo to ułatwiało. Studenci mieszkali razem w akademikach, gdzie oczywiście organizowano przyjęcia. Na przyjęciach Estończycy poznawali polską społeczność akademicką, a przy tym szybko stało się jasne, jak ważne są umiejętności taneczne wśród polskich studentów. Rocznicę Republiki Estońskiej obchodzono także w Warszawie: w ambasadzie odbyło się uroczyste przyjęcie. Oprócz przyjaciół Z.A.G. Wisła, członkowie Wäinla bardzo dobrze dogadywali się również z członkami Aquilonii. Między innymi Estończycy i Polacy organizowali wiele imprez (np. wieczory piwne z odczytami esejów w Warszawie), odwiedzano także różne zamki, parki, muzea i kościoły. To wszystko dawało Estończykom wiele okazji do ćwiczenia języka polskiego. Jesienią 1939 r. studia Estończyków w Polsce przerwał wybuch II wojny światowej.

Bibliografia

Eesti Korporatsioonide Liit 50. Toronto, 1966.

Välis Eesti Korp! Wäinla 1924-1979. Toronto, 1980.

Poola tudengid Tartus 1802-1918

Kuigi Tartu Ülikool avati esmakordselt juba 1632. aastal, siis Põhjasõja ja selle lõpptulemuse tõttu lakkas ülikooli tegevus pea sajaks aastaks, enne kui see 1802. aastal uuesti taasavati. Olgugi et, 1802. aastaks oli Tartu (siis veel Dorpat) juba pea sada aastat kuulunud Vene Keisririigi koosseisu, avati sealne ülikool ikkagi saksakeelsena. Ka linn ise, mis seoses ülikooli taasavamisega kasvas väiksest provintsilinnast tõeliseks ülikoolilinnaks ja tõmbekeskuseks, oli vägagi saksapärane – nii on toonastes jutustustes kirjeldatud, et Tartu külastamine andis riigi teistest paikadest tulnud inimestele tunde, justkui viibiksid nad välismaal.

Selline mõnusalt liberaalne õhkkond ja kvaliteetne haridus meelitasid linna õppima ka arvukalt poolakatest tudengeid, kes perioodil 1802-1918 moodustasid umbes kümnendiku kogu Tartu üliõpilaskonnast ning keda poola keeles tuntakse kui „dorpatczycy“. Oma rolli mängib nii suurel poolakatest tudengite osakaalul kindlasti ka Varssavi ja Vilniuse ülikoolide vahepealne sulgemine pärast 1830-1831 toimunud novembri ülestõusu, samuti algas Varssavi ülikooli venestamine 19. sajandi teises pooles pea 20 aastat enne Tartu ülikooli venestamist. Põhilisteks õppesuundadeks, mida poolakad Tartu ülikooli õppima tulid, olid meditsiin, majandus, õigusteadus, diplomaatia, usuteadus ja matemaatika.

Esimesed poolakad jõudsid Tartu ülikooli aga juba õige pea pärast ülikooli taasavamist. Ei läinud kaua aega, kui tekkisid ka esimesed Tartus õppivaid poolakaid koondavad seltsid ja ühendused. Küllap on tuntuim ja tähtsaim neist veel tänagi tegutsev Poola vanim üliõpilaskorporatsioon Konwent Polonia, mis asutati 1828. aastal just Tartus. Väikeste poliitilisest olukorrast tingitud pausidega tegutses Polonia Tartus kuni 1918. aastani, misjärel organisatsiooni tegevusega Vilniusesse koliti.

Konwent Polonia tekkel

Kuigi Tartus õppinud baltisakslased, kes moodustasid kuni 20. sajandi alguseni selge enamuse üliõpilaskonnas, suhtusid poolakatesse pigem ettevaatlikult ja eemalehoidvalt, oli seal ka üks selge erand. Nimelt kasvas küllaltki Polonia tegutsemisaastate alguses välja suur sõprus baltisakslaste Curoniaga, mis ühendas Kuramaalt pärit Tartus õppivaid baltisakslastest üliõpilasi. Kui Curonia oma 100. aastapäeva 1908. aastal tähistasid, kinkisid Polonia liikmed neile hõbedaga raamitud härjasarve kirjaga „Polonia-Curoniae“. Sarve soetamiseks olid Polonia liikmed hakanud raha korjama juba 1898. aasta sügisel. Taoline hinnaline kink baltisakslastele tekitas muidugi hämmingut Poloniasse mittekuuluvates poolakates, kes heitsid Polonia liikmetele sellega ette näiteks Poola väärikuse alandamist ja ükskõiksust preisi omavoli suhtes Poznanis. Samas ei tohi unustada Curonia ja Polonia sõprussidemete pikaajalisust, ning tõsiasja, et kuigi saksa üliõpilased olid toonases Tartus oluliselt priviligeeritumas seisus kui poolakad, siis olid just Curonia liikmed need, kes seisid Polonia liikmete privileegide ja õiguste eest selles sakslaste juhitud "üliõpilasriigis".

Suhted olid poolakatel head aga ka kohalike eestlastega. Kui 19. sajandi esimeses pooles oli eesti rahvusest üliõpilasi ülikoolis veel väga vähe, siis 19. sajandi lõpus ja 20. sajandi alguses jõudis juba järjest rohkem eestlasi ülikooli kõrgharidust omandama. Eraldi mainimist väärib 1895. aastal tominud ülikooli õppekeele muutus, mil saksakeelselt õppelt mindi üle vene keelele. See tõi mõistagi kaasa enamuse saksa professorite lahkumise ning nendega koos lahkusid ka paljud sakslastest üliõpilased. Asemele ei tulnud aga mitte ainult venelased, vaid sellised muudatused soosisid muuhulgas ka eesti ja poola rahvusest üliõpilaste arvu kasvu üliõpilaskonnas. Eesti üliõpilaste arvukuse suurenemine tõi kaasa ka eestlasi koondavate ülõpilasorganisatsioonide kasvu. Esimese Eestis asutatud eesti korporatsiooniga, milleks on Fraternitas Estica, kasvas eelnevalt mainitud Konwent Polonial välja tugev sõprus, mis kestab veel tänapäevanigi. Seda hoolimata sellest, et Konwent Polonia kolis Tartust Vilniusesse juba pärast esimese maailmasõja lõppu ja tegutseb täna üldse Gdańskis. Poolakate tudengielu Tartus oli küllaltki värvikirev. Käidi lokaalides ja restoranides, peeti duelle, külastati kontserdeid ja teatrietendusi, tehti sporti ja muidugi ka õpiti. Heade ilmade korral korraldati ka väljasõite kaugematesse looduskaunitesse paikadesse, kus sai unustada koolimured ja nautida loodust ning inimesi enda ümber. Tagantjärele on paljud Tartus õppinud poolakad meenutanud seal veedetud aegu positiivselt, öeldes isegi, et veetsid Tartus oma elu parimad aastad. Kui esimese maailmasõja ajal õppis Tartus veel küllaltki arvestatav hulk poolakaid, siis pärast 1918. aastat hakkasid puhuma uued tuuled ning 1919. aastal sai ülikoolis õppekeeleks juba eesti keel, mistõttu on pärast seda vaid üksikud poolakad sattunud Tartusse õppima.

Kasutatud allikad

Poola korporatsioonid Baltikumis enne 1918. aastat. Varssavi. 2011.

Polish students in Dorpat 1802-1918

Although the University of Dorpat was first opened in 1632, it was closed down due to the Great Northern War and the university ceased to exist for almost a hundred years before it was reopened in 1802. Although by 1802 Dorpat (today’s Tartu) had already been part of the Russian Empire for almost a hundred years, the reestablished university still used German as a teaching language. The city itself, which grew from a small provincial town to a real university town and center of attraction due to the reopening of the university, had a real German vibe - the stories of that time even describe that visiting Dorpat gave people from other parts of the country a feeling of being abroad.

Such a pleasantly liberal atmosphere and high-quality education attracted a large number of Polish students to study in the city, who in the period 1802-1918 made up about one tenth of the entire Dorpat’s student body and are known in Polish as "dorpatczycy". The temporary closure of the universities of Warsaw and Vilnius after the November uprising of 1830-1831 certainly plays a role in such a large proportion of Polish students, and the Russification of the University of Warsaw began in the second half of the 19th century almost 20 years before the Russification of the University of Dorpat. The main fields of study that Poles came to study at the University of Dorpat were medicine, economics, law, diplomacy, theology and mathematics.

The first Poles arrived to the University of Dorpat shortly after the reopening of the university. It didn't take long for the first student organisations and associations of Poles studying in Dorpat to emerge. Probably the best known and most important of them is the oldest Polish student corporation, Konwent Polonia, which is still operating today and was founded in 1828 in Dorpat. With short breaks due to the political situation, Polonia operated in Dorpat until 1918, after which the organization moved to Vilnius.

Although the Baltic Germans studying in Dorpat, who formed a clear majority in the student body until the beginning of the 20th century, were rather cautious and kept away from being on close terms with the memebers of Konwent Polonia, there was one clear exception - at the beginning of Polonia's years of operation, a great friendship was established with the Baltic Germans’ Curonia, which united Baltic German students from Courland studying in Dorpat. When Curonia celebrated its 100th anniversary in 1908, Polonia’s members gifted them a silver-framed ox horn with the words "Polonia-Curoniae". To buy the horn, the members of Polonia had already started raising money in the autumn of 1898. Such a precious gift to the Baltic Germans was, of course, astonishing to the Poles, who weren’t members of Polonia. They accused Polonia’s members of, for example, degrading Poland's dignity and indifference to Prussian arbitrariness in Poznan. At the same time, we must not forget the endurance of Curonia's and Polonia's friendship, and the fact that although German students in Dorpat at that time were in a much more privileged position than Poles, it were the members of Curonia who stood up for the privileges and rights of the members of Polonia in this German-led "student state"

The Polish students also were on good terms with the local Estonians. While in the first half of the 19th century there were still very few Estonian students studying at the university, at the end of the 19th century and the beginning of the 20th century more and more Estonians were able to obtain higher education at the university. One of the most important milestone of increasing the numbers of other students beside the German ones happened in 1895 when the teaching language of the university was changed from German to Russian. This, of course, led to the departure of most German professors, and many German students left with them. However, it was not only the Russians who took their place, but such changes also favored an increase in the number of Estonian, Polish and other students in the student body. The increase in the number of Estonian students also led to the growth of student organizations uniting Estonians. The first Estonian corporation founded in Estonia, Fraternitas Estica, grew a strong friendship with the aforementioned Konwent Polonia, which continues to this day, although Konwent Polonia moved from Dorpat to Vilnius after the end of the First World War and now operates in Gdańsk.

The Polish student life in Dorpat was quite colorful. The students went to bars and restaurants, organized duels, attended concerts and theater performances, practised sports and, of course, studied. The students also organized shorter trips to the countryside, where they could forget about their everyday problems and just relax and enjoy nature and the people around them. In retrospect, many Poles who studied in Dorpat have positively recalled the times spent there, even saying that they spent the best years of their lives in Dorpat. While a considerable number of Poles were still studying in Dorpat during the First World War, everything changed after 1918, and in 1919 the language of instruction at the university was changed to Estonian, which is why only a few Poles have studied in Dorpat since then.

References

Poola korporatsioonid Baltikumis enne 1918. aastat. Warsaw. 2011.

Polscy studenci w Dorpacie 1802–1918

Jakkolwiek Uniwersytet w Dorpacie powstał w 1632 roku, to po Wielkiej Wojnie Północnej został zamknięty i przestał istnieć na niecałe 100 lat. Został ponownie otwarty w 1802 roku. Chociaż Dorpat (dzisiejsze Tartu) był w tym czasie częścią Imperium Rosyjskiego już prawie 100 lat, językiem wykładowym na odtworzonym uniwersytecie był cały czas niemiecki. Samo miasto, które dzięki otwarciu uniwersytetu urosło z prowincjonalnego miasteczka do realnego ośrodka naukowego i kulturowego, miało prawdziwie niemiecką atmosferę – relacje z tego okresu porównują odczucia innych mieszkańców Imperium wizytujących Dorpat z wrażeniami z podróży zagranicznej.

Taka przyjemna, liberalna atmosfera oraz wysokiej jakości edukacja przyciągnęły znaczną liczbę polskich studentów, którzy w latach 1802–1918 stanowili około jednej dziesiątej wszystkich żaków w mieście. Funkcjonowali oni pod polską nazwą „dorpatczyków”. Czasowe zamknięcie uniwersytetów w Warszawie i Wilnie po powstaniu listopadowym (1830–1831) na pewno odegrało znaczącą rolę w tak wysokiej proporcji studentów z Polski. Podobny wpływ miała rusyfikacja Uniwersytetu Warszawskiego, rozpoczęta w drugiej połowie XIX wieku, prawie 20 lat przed rusyfikacją Uniwersytetu w Dorpacie. Głównymi kierunkami, na których studiowali Polacy, były medycyna, ekonomia, prawo, dyplomacja, teologia i matematyka. Pierwsi Polacy przybyli na Uniwersytet w Dorpacie niedługo po jego odtworzeniu. Szybko też powstał pierwsze zrzeszenie studentów polskich w tym mieście. Prawdopodobnie najlepiej znaną i najważniejszą była najstarsza z tych organizacji – Konwent Polonia – założona w Dorpacie w 1828 roku i funkcjonująca do dzisiaj. Z krótkimi przerwami z przyczyn politycznych Polonia działała w mieście do 1918 roku, po czym została przeniesiona do Wilna.

Jakkolwiek Niemcy bałtyccy studiujący w Dorpacie, którzy do początków XX wieku stanowili większość społeczności studenckiej, byli raczej ostrożni w kontaktach z Konwentem Polonia, to był od tej reguły jeden wyjątek. Na początku funkcjonowaniu Polonii zawiązała się głęboka przyjaźń pomiędzy Polakami a korporacją Curonia, w skład której wchodzili bałtyccy Niemcy z Kurlandii studiujący w mieście. Gdy Curonia świętowała w 1908 roku setną rocznicę powstania, otrzymała od członków Polonii oprawiony w srebro woli róg z napisem „Polonia-Curoniae”. Aby zakupić ten róg członkowie Polonii rozpoczęli zbiórkę pieniędzy już jesienią 1898 roku. Tak hojny podarek przekazany bałtyckim Niemcom był dużym zaskoczeniem dla Polaków niezrzeszonych w korporacji. Oskarżali oni Polonię między innymi o poniżanie polskiego honoru czy obojętność wobec pruskiej polityki w Poznaniu. Nie należy jednak zapominać o trwałości przyjaźni między Polonią a Curonią oraz o fakcie, że – będąc w Dorpacie grupą bardziej uprzywilejowaną – to członkowie Curonii popierali prawa i przywileje Polaków w tym zarządzanym przez Niemców „państwie studenckim”.

Polscy studenci utrzymywali również dobre stosunki z lokalnymi Estończykami. Chociaż w pierwszej połowie XIX wieku bardzo niewielu Estończyków studiowało na uniwersytecie, na końcu XIX i na początku XX wieku coraz więcej z nich mogło uzyskać wyższą edukację. Jednym z kamieni milowych zwiększania uczestnictwa estońskich studentów była zmiana w 1895 roku języka wykładowego na rosyjski. Spowodowało to odpływ wielu z niemieckich wykładowców, a wraz z nimi podążyła duża część niemieckich studentów. Jednak nie tylko Rosjanie zajęli zwolnione miejsca, wzrosła również liczebność Estończyków, Polaków i studentów innych narodowości. Wraz z napływem studentów estońskich zaczęły powstawać estońskie korporacje. Pierwszą estońską korporacją założoną w Tartu była Fraternitas Estica. Nawiązana została silna przyjaźń, która trwa po dziś dzień, chociaż sama Polonia przeniosła się po zakończeniu I wojny światowej do Wilna, a obecnie funkcjonuje w Gdańsku.

Polskie życie studenckie w Dorpacie było bardzo barwne. Studenci chadzali do barów i restauracji, organizowali pojedynki, uczęszczali na koncerty i przedstawienia teatralne, uprawiali sport i, oczywiście, studiowali. Organizowali oni również krótkie wycieczki poza miasto, podczas których mogli zapomnieć o codziennych problemach, zrelaksować się i cieszyć się otaczającą naturą czy ludźmi. Wielu Polaków, którzy studiowali w Dorpacie, wspominało spędzony tam czas pozytywnie, nazywając go nawet najlepszym okresem w swoim życiu. Jakkolwiek znaczna liczba Polaków studiowała w Dorpacie jeszcze w czasie trwania I wojny światowej, po 1918 roku nastąpiła drastyczna zmiana, w 1919 roku język nauczania został zmieniony na estoński, co tłumaczy niewielkie zainteresowanie Polaków studiami w Tartu od tego czasu.

Bibliografia

A. Janicki, M. Laszczkowski, Polskie korporacje bałtyckie przed 1918 r., Warszawa 2011